DÖŞEMEALTI HALISI

Döşemealtı Halısı, İlçemizde yaşayan Yörüklerin yüz yıllardır sürdürdükleri bir geleneğin adıdır.

Asırlarca çadırında kullandığı yaygı, odasının duvarını süslediği fon, üzerinde namaz kıldığı seccade olmuştur. Genç kızların çeyizi, atların heybesi, kapı önünün paspası olmuştur. Askıda ki ekmek torbası, divanların örtüsü, urbalıkların hurcu olmuştur. Anlaşılan o ki Yörükler için hayatın bir parçası olmuştur.

Peki, sizce Döşemealtı Halısını diğer Yörük Kilimlerinden ayıran en önemli özellik nedir? Öncelikle bu soruya cevap arayalım.

Her el dokuma kilim ya da halının kendine has dokuma stili, rengi, motifi, çözgüsü vardır. Döşemealtı Halısının tezgahı, çözgüsü, rengi ve hatta düğüm şekli, farklı yörelerin halılarıyla benzer özelliktedir. Halımızı diğer halılardan ayıran en önemli özelliği tamamen kendisine has motiflerdir. Başka halılarda görülmeyen motif özelliğine sahiptir. Koyunların yününün ipe dönüşmesi sonucu, bölgede bulunan bitkilerin kök boyasıyla renklenen ipler tezgahlarda motiflerle şekillenmesiyle bu güzelim halımız ortaya çıkmaktadır.

Zaman zaman halı motiflerinde ve renklerinde değişiklik denemeleri yapılsa da aynı ahenk yakalanamamıştır. Yapılan değişiklikler boyamayı ve dokumayı kolaylaştırıcı renkler ve motifler olmasından kaynaklandığını düşünebiliriz.

Peki halımızın temel özelliğini oluşturan bu motifler nelerdir?

Döşemealtı Halısı orta göbekte kullanılan yedi ana motife göre adlandırılır.  Bu motiflerimiz Halelli, Toplu, Akrepli, Dallı, Dallı Akrepli, Kocasulu ve Mihraplı (Camili) dir.

Bu yedi ana motifli tarihi Döşemealtı Halısının yan bordür motifleri de şöyle adlandırılmaktadır. Geniş motifler; Kocasulu, ve Eli Belinde de denilen Nacaklı’dır. Dar süslemelerde ise en dışta dış bordür, Yıldızlı Beş Taş denilen dış bordür halının değişmez motifidir. İç kısımda Develi, Göynek Yanışı, Laleli Su, Mersin Yaprağı, Öküz Sidiği gibi farklı bordürler kullanılmaktadır. Albay suyu, motor izi, gibi bordürler ise tarihi halılar da görülmeyen sonradan oluşturulmuş motiflerdir.

Döşemealtı Halısının standart bir ölçüsü yoktur. En ve boy ölçüsü işlenen motiflere göre ortaya çıkar.

Doksanlı  yıllara kadar şehrimizde ürün turizminde çok önemli yeri olan Döşemealtı Halısı, ilçemizde birçok hanenin geçim kaynağını oluşturuyordu.       Şehrimize gelen turist, Döşemealtı Halısı almadan kentimizden ayrılmazdı. Hatta diğer turistik illerde bile Döşemealtı Halısı satan dükkanlar görmek mümkündü.

Pazarın canlanması için Doksanlı yılların sonlarında, Döşemealtı Belediyesi Halı Festivalleri düzenleyerek tekrar değer kazandırma çalışmaları yürüttü. Eski değerine ulaşamasa da tanıtım ve unutulmaması adına bu tür organizasyonlarla önemli adımlar atılmıştı.

            Kentimizde bulunan Kadın Girişimci Derneklerini, Üniversiteler, Kooperatifler, Birlikler, zaman zaman halımıza eski değerini kazandırmak üzere projeler ortaya koymuşlardır. Üretimi teşvik edici faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bunda da hedeflenen sonuca tam anlamıyla ulaşılamamıştır. Ayrıca İlçemiz Halk Eğitim Merkezi tarafından yeni dokuma ustaları kazandırmak adına Kurs Modülleri açılmıştır. Hatta halımızın motifleri el işlemelerinde desen yapılmıştır.

2009 Yılında Döşemealtı Belediyesinde Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğünün 2014 yılında Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğünün Kurucu Müdürlük görevlerini üstlendiğimde benim için ilçenin en önemli tanıtım faktörü Döşemealtı Halısıydı. Bu süreçte Yörex, Hestorex, City Expo, Emitt ve bir çok ulusal ve uluslararası fuarlar halının tanıtımı için önemli bir fırsat olmuştur. Döşemealtı’nın geçmişin güzelliğini modern hayatın çizgisiyle buluşturmuştuk.  Coğrafi İşaret Tescilini Döşemealtı Belediyemize kazandırarak halımızın değerini bir kat daha artmıştık.

Döşemealtı Halısıyla birlikte Döşemealtı’nın Halı Tarlalarını gündeme taşıdık. Bu tarlalarda bir çok sanatçıların müzik klipi çekimlerinin yanı sıra, Uluslararası Haber Ajanslarının bile dikkatini üzerine çekmiştir.

Bu süre içerisinde hem halımızı tekrar tozlu raflardan indirdiğimiz gibi, halıyla birlikte ilçemizin tanıtımına büyük katkı sağlamış olduk.

Unutulmaya yüz tutmuş tarihi kültürel değerlerimiz olan Döşemealtı Halımız için bundan sonra hem yöre halkına ticari gelir kaynakları kazandırmak adına, hem de ilimizin Coğrafi İşaretli bir ürününün Ürün Turizminde yerini alması adına üretimi teşvik edici projeler geliştirilmelidir.

Cevat YANAR